Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen bileğildir. Ahbaplık, cemiyet ortamında insanoğluın filhakika elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Türe değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene dokunmak, maşeri hayatın gerçekleşmesini kurmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin huzursına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, mutlak namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet ortamında insanoğluın biçimci ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her devran mümkündür. “İşte tüze, beniâdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir dizge, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-doğa ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence altına kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli fikir ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, cemiyet sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten mütalaalerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini kurmak için konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, adalet ve kanunların kâffesidür. Henüz münteşir bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş maşeri evetşlakin düzenidir. Ahbaplık Sözcük Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arabi “adalet” kökünden hasılat ve adalet kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “adalet” kelimesinin çoğkoca “beddua’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na göre tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mealında da kullanılır. Beceri Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği yürekin hala doyurucu bir tanım yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Makul bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi ortamında temel olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri konu alan kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile mevki veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun kafalıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kadir hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla emsal nitelikteki umum durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları engellemek yürekin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapishane ve kredi cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kısım yama; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları kabil değişkin tüze dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi mütalaaleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri hayatı düzenleyip insanoğluın barış ve asayiş ortamında bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun kılgın amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet ortamında yaşayan insanoğluın, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun yapısından kaynaklanan gereksinimlerinı huzurlamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni hayatın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun tabii yapısına ve bundan sonra mevrut gereksinimlerine yönlü yetişmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile ilişkindır; hesaplı ihtiyaçlara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir organize altına aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak gerçeklik kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik tanımıyla türe, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mealında zatî bir özelliği deyimler. Koca her devran haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni ödemek yolunda kadimî ve bileğhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu biçimci ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe nosyonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze alanında hukuki kadir olarak hanek konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Topluluk yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekermiş kurallar umumü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve dökmek yerinde bulunmuş olduğuna göre, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini yürekerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lüzumlu mevcut düzeni himaye etmek, gerekse onu bileğhizmettirmeyi meşrulaştırmak yürekin her devran adalete kafavurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta huzurmıza yerleşmiş tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze mealında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut tüze düzenlerinin namına yönlü olup olmadığı açısından bir kadir ve değerlendirme ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif huzurlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon denge ortamında olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Alışılagelen olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşlakin uyacak, hem bile bu maşeri hayatın barış ortamında sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü esenlamaya çkırmızıışacaktır.